در روابط معاملاتی یا قراردادی، چک‌ها نقش تضمینی یا پرداختی دارند. گاه پیش می‌آید که پس از پایان قرارداد یا ایفای تعهد، چکی که نزد طرف مقابل بوده، مسترد نمی‌شود. در چنین شرایطی، فرد صادرکننده می‌تواند با استناد به ماهیت امانی یا قراردادی چک، دادخواست استرداد لاشه چک تنظیم کرده و از طریق دادگاه اقدام نماید. در این مقاله به‌صورت کامل فرآیند حقوقی این اقدام را بررسی می‌کنیم و نمونه‌های کاربردی ارائه می‌دهیم.
استرداد لاشه چک؛ قراردادی یا امانی؟
چک‌ها ممکن است در دو قالب زیر نزد طرف مقابل باقی بمانند:
1. چک در قالب قراردادی:
در این حالت، چک در چارچوب یک قرارداد یا تعهد خاصی صادر شده است (مثلاً قرارداد اجاره یا پیمانکاری). در صورت پایان یافتن تعهد و اجرای کامل آن، چک باید به صادرکننده بازگردانده شود.
2. چک به صورت امانت:
در این وضعیت، چک صرفاً برای نگهداری نزد شخصی قرار داده می‌شود و مالکیت آن تغییر نمی‌کند. دارنده چک فقط موظف به نگهداری و بازگرداندن آن است.
در هر دو حالت، در صورت عدم استرداد چک، امکان طرح دعوی از طریق مراجع قضایی فراهم است.
⸻
نمونه دادخواست استرداد لاشه چک
عنوان دادخواست: استرداد لاشه چک امانی یا قراردادی
مرجع صلاحیت‌دار: شورای حل اختلاف یا دادگاه حقوقی (بسته به مبلغ)
ریاست محترم دادگاه عمومی حقوقی / شورای حل اختلاف
احتراماً، به استحضار می‌رساند:
اینجانب …………………. به موجب قرارداد مورخ ……… یا به صورت امانی، یک فقره چک به شماره ……… به مبلغ ……………… ریال عهده بانک ………… به خوانده تحویل داده‌ام. اکنون با وجود اتمام تعهدات موضوع قرارداد / درخواست استرداد، خوانده از بازگرداندن لاشه چک خودداری می‌نماید.
لذا با استناد به مواد ۱۰، ۲۱۹، ۶۱۴ و ۶۳۱ قانون مدنی و مواد ۱۹۸ و ۵۱۹ قانون آیین دادرسی مدنی، صدور حکم بر **استرداد لاشه چک مذکور و پرداخت خسارات دادرسی** مورد استدعاست.
با تشکر
نام و نام خانوادگی خواهان
امضاء – تاریخ
⸻
نمونه رأی دادگاه در خصوص استرداد لاشه چک
شماره دادنامه: 1402/998
مرجع صادرکننده: شعبه دوم دادگاه عمومی حقوقی تهران
خواهان: محمد حسینی
خوانده: علی احمدی
رای دادگاه:
در خصوص دعوای خواهان به طرفیت خوانده دایر بر استرداد لاشه چک شماره 123456 به مبلغ ۵۰۰ میلیون ریال، با توجه به اینکه رابطه قراردادی فیمابین طرفین و استعلام از بانک، صدور چک را تأیید می‌نماید و با توجه به انقضای موضوع قرارداد و عدم وجود ادعای پرداخت یا وصول وجه چک، دادگاه دعوای خواهان را وارد تشخیص داده و مستنداً به مواد 219 و 614 قانون مدنی و ماده 198 قانون آیین دادرسی مدنی، حکم به الزام خوانده به استرداد لاشه چک مذکور و پرداخت هزینه دادرسی صادر و اعلام می‌نماید. رأی صادره حضوری و ظرف 20 روز قابل تجدیدنظر در دادگاه تجدیدنظر استان می‌باشد.
رئیس شعبه دوم دادگاه عمومی حقوقی تهران
⸻
چرا اقدام فوری برای استرداد لاشه چک ضروری است؟
عدم استرداد لاشه چک می‌تواند مشکلاتی جدی ایجاد کند؛ از جمله سوء استفاده احتمالی از چک یا بروز اختلافات مالی. اقدام به‌موقع، از بروز خسارت جلوگیری می‌کند. در صورتی که چک در اختیار فردی است و او از استرداد آن خودداری می‌کند، مشاوره با وکیل حقوقی متخصص در زمینه چک و تنظیم دادخواست حرفه‌ای، گام اول و ضروری شماست.
⸻
اقدام فوری خود را آغاز کنید!
اگر چک شما به‌صورت قراردادی یا امانی در اختیار فرد دیگری است و از استرداد آن خودداری می‌شود، همین امروز با تیم حقوقی ما تماس بگیرید.
وکلای متخصص مجموعه سخن قانون آماده‌اند تا در سریع‌ترین زمان ممکن، با تنظیم دقیق دادخواست و پیگیری مؤثر، حق شما را بازگردانند.
برای دریافت مشاوره رایگان یا رزرو وقت مشاوره حضوری کلیک کنید.
⸻
نتیجه‌گیری
استرداد لاشه چک، به‌ویژه در مواردی که چک صرفاً به عنوان تضمین یا امانت در اختیار شخصی قرار گرفته، از جمله حقوق مهم و قابل پیگیری برای صادرکننده آن است. بی‌توجهی به این موضوع می‌تواند منجر به سوءاستفاده از چک یا حتی صدور اجراییه‌های ناحق گردد. بنابراین هرگاه چکی بدون دلیل موجه در اختیار طرف مقابل باقی مانده و او از استرداد آن خودداری می‌کند، بهترین اقدام، رجوع به دادگاه و طرح دعوای استرداد لاشه چک است.
در این مسیر، بهره‌گیری از تخصص و تجربه یک وکیل حرفه‌ای در حوزه دعاوی چک، نقش مهمی در تسریع روند دادرسی و موفقیت در پرونده دارد. اگر در شهر تبریز یا استان آذربایجان‌شرقی سکونت دارید و با چنین مشکلی مواجه هستید، مشاوره با وکیل متخصص چک در تبریز می‌تواند گامی مؤثر برای احقاق حق شما باشد.
تیم حقوقی ما با سال‌ها تجربه در دعاوی مالی و بانکی، آماده ارائه مشاوره تخصصی و پذیرش وکالت در زمینه استرداد لاشه چک، دعاوی حقوقی، و امور قراردادی در تبریز و سراسر کشور است.
⸻
سوالات متداول درباره استرداد لاشه چک
1. آیا بدون رسید تحویل چک هم می‌توان دادخواست استرداد داد؟
بله، در صورت وجود شواهد دیگر (مثل پیامک، قرارداد، شهادت شهود)، می‌توان اقدام کرد.
2. در صورت مفقودی لاشه چک، باید چه کرد؟
در این صورت می‌توان دادخواست صدور حکم بر بی‌اعتباری چک را طرح کرد و اعلام مفقودی نمود.
3. رسید دستی برای اثبات امانی بودن چک کافی است؟
بله، اگر رسید حاوی امضای طرف مقابل باشد، اعتبار قانونی دارد.
4. آیا می‌توان همزمان وجه چک و لاشه چک را مطالبه کرد؟
خیر، اگر چک صرفاً امانی باشد، فقط لاشه آن قابل مطالبه است، نه وجه آن.
5. چه مدت بعد از عدم استرداد چک می‌توان اقدام حقوقی کرد؟
در هر زمانی پس از امتناع از استرداد می‌توان طرح دعوی کرد، مشمول مرور زمان نمی‌شود.
