چک به عنوان یکی از مهمترین اسناد تجاری در ایران، نقش کلیدی در معاملات دارد. اما چک برگشتی یکی از چالش‌های حقوقی رایج است که بسیاری از افراد با آن مواجه می‌شوند. در این مقاله، به بررسی قوانین چک برگشتی، مراحل پیگیری حقوقی، نمونه شکوائیه، نمونه رای قضایی، و معرفی سامانه‌های مرتبط می‌پردازیم. همچنین، در صورت نیاز به وکیل چک در تبریز می‌توانید ازخدمات حقوقی تخصصی وکیل چک در تبریز استفاده کنید.
🔹 دلایل برگشت خوردن چک
چک ممکن است به دلایل زیر برگشت بخورد:
– عدم موجودی (شایع‌ترین دلیل)
– عدم مطابقت امضا
– مسدود بودن حساب
– تاریخ گذشته بودن چک
– ابطال چک توسط صادرکننده
🔹 مراحل قانونی پیگیری چک برگشتی
۱. ارسال اظهارنامه رسمی (اخطاریه پرداخت)
قبل از شکایت، بهتر است یک اظهارنامه رسمی برای پرداخت چک ارسال کنید.
۲. ثبت شکایت در سامانه ثنا (طرح دعوی کیفری)
با توجه به قانون جدید، چک جنبه کیفری دارد و می‌توان از طریق سامانه ثنا (https://sana.ir) شکایت کرد.
۳. شکایت به بانک مرکزی (سامانه صیاد)
تمامی چک‌ها در سامانه صیاد (https://scnd.ir) ثبت می‌شوند و می‌توان از طریق این سامانه اقدام به پیگیری کرد.
۴. طرح دعوی حقوقی (در صورت عدم نتیجه‌گیری کیفری)
اگر چک دارای تاریخ قدیمی باشد یا جنبه کیفری نداشته باشد، باید دعوی حقوقی طرح کرد.
🔹 نمونه شکوائیه چک برگشتی
به: دادسرای عمومی انقلاب اسلامی شهرستان [شهر]
شاکی (خواهان): [نام و نام خانوادگی]
متشاکی (خوانده): [نام صادرکننده چک]
موضوع: شکایت کیفری به دلیل صدور چک بلامحل
شرح شکایت:
با سلام،
بدین وسیله به استحضار می‌رساند که آقا/خانم [نام صادرکننده] چک شماره [شماره چک] مورخ [تاریخ] به مبلغ [مبلغ] ریال صادره از بانک [نام بانک] را به اینجانب داده‌اند، ولی در زمان مراجعه به بانک، چک به دلیل عدم موجودی کافی برگشت خورده است.
با توجه به ماده ۱۰ قانون صدور چک و تبصره‌های آن، تقاضای رسیدگی و تعقیب کیفری متشاکی را دارم.
مدارک پیوست:
– فتوکپی چک برگشتی
– گواهی عدم پرداخت از بانک
– کپی شناسنامه و کارت ملی شاکی
امضاء شاکی
تاریخ:
🔹 نمونه رای قضایی در مورد چک برگشتی
رای شماره: ۱۴۰۲/۱۲۳۴۵
دادگاه عمومی حقوقی
موضوع: صدور چک بلامحل
خلاصه رای:
با توجه به مدارک ارائه‌شده و گواهی عدم پرداخت بانک، خوانده به استناد ماده ۱۰ قانون صدور چک محکوم به پرداخت مبلغ چک + خسارت تأخیر تأدیه می‌گردد. همچنین، به دلیل تکرار جرم، به حبس تعزیری نیز محکوم شد.
🔹 قوانین مهم چک برگشتی
– ماده ۱۰ قانون صدور چک: اگر چک به دلیل عدم موجودی برگشت بخورد، صادرکننده به حبس از ۶ ماه تا ۲ سال و پرداخت مبلغ چک + خسارت محکوم می‌شود.
– تبصره ۲ ماده ۱۰: اگر چک دارای تاریخ وعده آینده باشد، دیگر جنبه کیفری ندارد و باید از طریق حقوقی پیگیری شود.
– قانون جدید چک (۱۴۰۰): چک‌های جدید در سامانه صیاد ثبت می‌شوند و عدم ثبت، باعث بی‌اعتباری چک می‌شود.
🔹 سامانه‌های مرتبط با چک برگشتی
1. سامانه ثنا (ثبت شکایت کیفری) → (https://sana.ir)
2. سامانه صیاد (استعلام چک) → (https://scnd.ir)
3. سامانه بانک مرکزی (اعلام سرقت چک) → (https://sad24.ir)
🔹 نقش وکیل در پرونده‌های چک برگشتی
یک وکیل متخصص چک می‌تواند در موارد زیر کمک کند:
– تنظیم شکایت و دادخواست اصولی
– پیگیری پرونده در مراجع قضایی
– اخذ وصول چک از طریق اجرای ثبت
🔹 نتیجه‌گیری
چک برگشتی یکی از مسائل پیچیده حقوقی است که نیاز به دانش حقوقی و پیگیری قانونی دارد. با استفاده از سامانه‌های ثنا، صیاد و sad24 می‌توانید اقدامات لازم را انجام دهید. در صورت نیاز به کمک تخصصی، وکیل چک در تبریز می‌تواند راهنمای شما باشد.
سوالات متداول درباره چک برگشتی
۱. چک برگشتی چیست و چرا اتفاق می‌افتد؟
چک زمانی برگشت می‌خورد که بانک به دلیل عدم موجودی، مسدودی حساب، عدم مطابقت امضا یا تاریخ نامعتبر، از پرداخت آن خودداری کند. شایع‌ترین دلیل، عدم موجودی کافی در حساب صادرکننده است.
۲. آیا چک برگشتی جنبه کیفری دارد؟
✅ بله، طبق ماده ۱۰ قانون صدور چک، اگر چک به دلیل عدم موجودی برگشت بخورد، صادرکننده به حبس از ۶ ماه تا ۲ سال و پرداخت مبلغ چک + خسارت محکوم می‌شود.
❌ اما اگر چک تاریخ وعده آینده داشته باشد یا ثبت صیاد نشده باشد، فقط از طریق حقوقی قابل پیگیری است.
۳. اولین اقدام پس از برگشت خوردن چک چیست؟
– دریافت گواهی عدم پرداخت از بانک
– ارسال اظهارنامه رسمی به صادرکننده
– ثبت شکایت در سامانه ثنا (sana.ir)
۴. آیا می‌توان چک برگشتی را بدون شکایت کیفری وصول کرد؟
بله، می‌توان از طریق دعوی حقوقی یا اجرای ثبت اسناد رسمی اقدام کرد، اما سرعت و ضمانت اجرای کیفری بیشتر است.
۵. سامانه صیاد چیست و چه کاربردی دارد؟
سامانه صیاد توسط بانک مرکزی راه‌اندازی شده و برای ثبت چک‌های جدید و استعلام اعتبار چک استفاده می‌شود. چک‌های قدیمی که در این سامانه ثبت نشده‌اند، اعتبار قانونی ندارند.
۶. آیا می‌توان از چک برگشتی گذشت کرد؟
بله، در هر مرحله از رسیدگی می‌توان توافق خارج از محکمه انجام داد یا عذر موجه صادرکننده را پذیرفت و از شکایت انصراف داد.
۷. تفاوت چک وعده‌دار با چک معمولی در چیست؟
– چک معمولی: اگر برگشت بخورد، کیفری است.
– چک وعده‌دار (تاریخ آینده): فقط از طریق حقوقی قابل پیگیری است.
۸. هزینه‌های طرح شکایت چک برگشتی چقدر است؟
– شکایت کیفری: هزینه کم‌تری دارد و معمولاً رایگان است.
– دعوی حقوقی:هزینه‌اش شامل دادرسی و حق الوکاله می‌شود.
۹. اگر صادرکننده چک فوت کند، چه باید کرد؟
در این صورت باید از وراث متوفی به دادگاه حقوقی شکایت کرد.
۱۰. آیا چک بدون تاریخ اعتبار دارد؟
❌ خیر، چک بدون تاریخ فاقد اعتبار قانونی است و نمی‌توان برای آن شکایت کرد.
✍️ سوالات خود را در بخش نظرات بپرسید تا کارشناسان ما پاسخ دهند.
